Volume 8, No 3, Fall 1998

Türkiye'ye Bir Siyasi Milat Lazim

Türkiye'de Ekim basinda gerçeklestirilen mali milat operasyonu çoklarinin hosuna gitmedi. Ama bence galiba çok da fena olmadi. Saniyorum hemen herkes kendisine bir çeki düzen vermeye zorlandi. Kimi yanlisliklari barindiriyor olsa da ve gelecekte kimi zorlanmalara sebep olacak da olsa bu tür bir mali milat uygulamasinin bir sekilde gerçeklestirilmesi gerekiyordu. Yakin çevremiz itiraz etse de düsüncem ayni: reform niteligi tasiyip tasimadigi tartisilabilir de olsa bu uygulama kötü olmadi. Bakmayin siz bize yakin görünen siyasilerin koro halindeki itirazlarina. Onlarin rahatsizligi benzeri radikal bir uygulamayi kendileri yapamamis oldugundandir daha çok.

Mali milat çoklari begenmese de eksigiyle güdügüyle yürürlüge girdi. Yapilmis reformun davasi olmaz. Türkiye'ye asil bir siyasi milat lazim. 28 Subat da bir milatti elbet, ama yanlis bir milat, adeta tersine bir milat. Siyasi miladi ille de su ya da bu egilimdeki partinin yapmasi da gerekmiyor. Sosyal demokrasiyi tahrip eden tüm süreçlerde yer aldiklari halde kendisini 'sosyal demokrat' olarak gören partilerin olsun iktidari 'paylasan' diger partilerin olsun yönetim kadrolarinda beyin ve yürek varsa günümüz egilim ve beklentilerini dogru okurlar ve bir siyasi milat hamlesinin kendilerine nasil bir siyasi gelecek vaadettigini görürler. Bir reform olarak bu siyasi miladin kapsaminin olmazsa olmazlari söyle siralanabilir:

• Meclisi en üst irade haline getirecek ve 'Türk demokrasisi'nin demokrasi olmasini saglayacak düzenlemeler. Bu baglamda Milli Güvenlik Kurulu'nun statüsünü, Genel Kurmay Baskanligi'nin görev ve yetki alanlarinin bir belirsizlige yer birakmaksizin belirleyecek olan düzenlemeler.
• Ayrintili bir biçimde insan haklarini ve özgürlükleri güvence altina alan yasal düzenlemeler.
• Siyasi parti ve seçim yasalarinda halk iradesinin gerçek ve tam bir biçimde tezahürünü mümkün kilacak degisikliklerin yapilmasi.
• Bu tür düzenlemeleri ve iyilestirmeleri mümkün kilacak anayasal degisikliklerin gerçeklestirilmesi. Ve hukuk kurumlarinin mutlaka ve mutlaka hükümet eden otoriteden bagimsiz kalmasini saglamayi amaçlayan düzenlemeler.
• Sistem içinde yer alan herhangi bir siyasi egilim ya da düsüncenin tehdit olarak görülebilmesini engelleyecek olan teminatlarin getirilmesi.
• Siyasi ve düsünce suçlarindan dolayi alinmis cezalarin ve yasaklilik durumlarinin kaldirilmasi.

Ekonomik alan, siyasi alan ve sosyal alan birbirinden tümüyle soyutlanabilir degildir, karsilikli bagimlilik içindedir. Yani, bu alanlardan yalnizca birisiyle sinirli kalacak olan reform tesebbüsleri bu bagimlilik nedeniyle eksik kalacaktir, yapilan reformun basarili olma sansi daha baslangiçta alabildigine sinirlandirilmis olacaktir. Özgürlüklerin yok edildigi, haklarin ihlal edildigi ve demokrasinin ne uçabilen ne de yük tasiyabilen bir kusa dönüstürüldügü bir ülkede mali alanda yapilmis olunan reform ne kadar esasli olursa olsun hedeflerine tam olarak ulasamaz, dünya çapinda çok ciddi bir krizden söz edilen bir dönemde ülke ekonomisine beklenen büyük katkiyi yapamaz, dahasi, bugün birçok kisinin olayi degerlendirisine benzer biçimde bir aklama operasyonu olarak görülür. Her zaman söyledigimiz gibi, zayif ve kötü bir demokrasinin oldugu bir ülkede güçlü ve seffaf bir ekonomi olamaz, ve böyle bir ülkede uzun vadeli ve kalici etkileri olan ekonomik ve mali reformlar yapmis olamazsiniz.

Türk elitinin (yalnizca siyasi iktidar demiyorum) hiç degilse bundan sonra yapmasi gereken sey, tek belirgin ve kalici niteligi yerli degerlerden rahatsiz olmak olarak görülen ve artik evrensel degerlerle de barisik olmadigi açikça görünür olan bir anlayisi ve kimligi halkina dayatma yanlisini terketmesidir. Tasarlanacak olan siyasi milat böyle bir temel tavir farklilasmasini getirmeyi amaçlamalidir. Belki böylece bu halk bir yüz yildir artik kaniksar hale geldigi 'kimlikler lütfen' sikistirmasindan kurtulup devlete olan güvenini yeniden kazanabilir.

Türkiye'de devletle milletin barismasi hayal olmaktan çikarilmalidir. Ve bir siyasi miladin önde gelen temel hedefi de bu olmalidir.

Türkiye sikisiyor. Sistem her alanda sorgulaniyor. Biz Türkiye'nin sansinin tükenmekte oldugu gibi bir kanaata sahip degiliz. Ancak, Türkiye bu zayif elle bugün yüzyüze oldugu sorunlari kolayca asabilme durumunda da degil. Basireti olan Türkiye'nin elinin kuvvetlenmesinin ancak ve ancak gerçek bir iç barisla mümkün oldugunu görür. Görülmesi gereken bir baska sey, belli yanlis tutumlari olmus olsa da, kendileri yanlis söylemlerle ifade edilmeye kalkisilmis olsa da, 'köktenkinci' kesimin vehimlerinin aksine, yerli degerleri bas taci edenler bu ülke için tehdit kaynagi degil, bir sanstir. Yeniden vurgulamakta bir sakinca yok: Dindar kesimler basta olmak üzere bu ülke insaninin cumhuriyetle ve demokrasiyle bir problemi yok. Onlarin zorunlu egitimin on yila ya da otuz yila çikarilmasi, ya da kiz çocuklarin okutulmasi konularinda da bir sikintilari ve sartlanmisliklari yok. Onlarin problemi, özellikle ve özellikle dini hayattan silmek isteyen baskici bir laiklik anlayisiyladir, ve böylesi gayri-insani bir laiklik anlayisini dayatanlarladir.

Türkiye'nin ve bölgenin yakin tarihini iyi okumak gerekiyor. Militarist himayeler altinda sisen siyaset yelkenlerinin Türkiye'yi götürebilecegi bir liman olmadigini görmek için siyaset bilgesi olmaya gerek yok. Bugün tikanan yalnizca siyaset degil, tüm bir sistem ve bu sistemi tasarlayan egilimler ve anlayislardir. Dünün Türkiye'yi gelecek on ve yüzyillara tasiyabilecegi varsayilan varsayimlari ve yaklasimlari bugün ya geçersizdir, ya da fazla anlamli gözükmemektedir. Örnegin, dün Avrupalilasmayi ya da Batililasmayi Türkiye'nin önüne hedef olarak koyanlar bugün Avrupa Birligi'ne tam üyelik girisimlerine soguk bakmaktalar (ya da bunun gereklerini yerine getirmekten uzak duruyorlar), tersine, dün Batililasmayi dinden çikmak olarak degerlendirip karsi çikanlar bugün Avrupa Birligi'ne tam üye olmanin gereklerinin yerine getirilmesi konusunda daha atesli bir taraftarlik sergiliyorlar.

Türkiye'ye bir siyasi milat lazim. Özgürlükçü sosyal demokrasiyi belli saglam temellere oturtan bir milat. Hakki, hukuku, adaleti yücelten bir milat. Türkiye'de herkesin demokrasi anlayisi sabikali hale gelmistir. Türk demokrasisi su anda demokrati olmayan bir demokrasi durumuna düsmüstür. Demokrasiyle bagdastirilamaz bir yigin deger ve tavrin demokrasi adina benimsendigi dönemleri yasadik. Türk demokrasisi kirletilmis, savunulamaz hale gelmistir. Simdi herkese ve her egilime bir yeni sayfanin açilacak oldugu bir siyasi miladin tasarlanmasinin vaktidir. Türkiye'ye bir siyasi milat lazim. Bu bizim talebimizdir. Bu, sivillerin ve 'sivil' bir atmosferde nefes alip vermek isteyenlerin talebi olmalidir.